Dự án: “Phát triển hệ thống giống rau trong cộng đồng dân tộc thiểu số tại miền núi phía Bắc Việt Nam nhằm nâng cao dinh dưỡng và thu nhập” được thực hiện bởi Viện Nghiên cứu Rau quả (FAVRI), Trung tâm Nông nghiệp Nhiệt đới Quốc tế (CIAT) và Tổ chức Đa dạng Sinh học Quốc tế (Bioversity) với mục tiêu và hướng tiếp cận: (i). Nghiên cứu đặc điểm hệ thống giống rau; (ii). Cải thiện khả năng tiếp cận giống thông qua cải tiến sản xuất và nâng cấp chuỗi giá trị; (iii). Tiếp cận hạt giống hướng đến đảm bảo an ninh dinh dưỡng.

Sau 3 năm thực hiện (2020 – 2022), Hội thảo Tổng kết dự án đã được tổ chức vào ngày 04/10/2022 tại huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La và ngày 06/10/2022 tại Thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai. Tại Hội thảo, trên cơ sở kết quả nghiên cứu, thử nghiệm đã rút ra các bài học kinh nghiệm và khuyến nghị sau:

(i) Bài học kinh nghiệm về cải thiện khả năng tiếp cận giống thông qua cải tiến sản xuất và nâng cấp chuỗi giá trị: Sản xuất và kinh doanh hạt giống /cây giống có thể là nguồn thu nhập bổ sung đầy hứa hẹn cho một số nông dân địa phương; Liên kết tốt giữa người nông dân, người mua và nhà cung cấp dịch vụ (ví dụ: vận chuyển và đóng gói) giúp duy trì sản xuất và bán sản phẩm ổn định; Kết hợp tập huấn với thí nghiệm sản xuất hạt giống trên đồng ruộng giúp người nông dân tiếp thu, áp dụng tiến bộ kỹ thuật nhanh hơn, dễ dàng điều chỉnh kỹ thuật để phù hợp với khả năng và nguồn lực của mình cũng như điều kiện địa phương; Chủ động trong sản xuất hạt giống chất lượng giúp nông hộ có đủ giống dùng quanh năm, rau lên tốt, tiết kiệm chi phí và có cơ hội tăng thu nhập qua bán rau và giống rau; Lịch mùa vụ giúp nông hộ xác định khi nào cần trồng rau gì để nâng cao tính sẵn có của các loại rau giàu dinh dưỡng trong những giai đoạn thiếu rau.

(ii). Tiếp cận hạt giống hướng đến đảm bảo dinh dưỡng: Tập huấn và phát giống rau cho người dân giúp: Nâng cao kiến thức về dinh dưỡng, kỹ năng chế biến món ăn và kỹ năng sản xuất hạt giống và rau; Cải thiện chất lượng bữa ăn thông qua nâng cao khả năng tiếp cận và sử dụng nhiều loại rau đa dạng; Câu lạc bộ đa dạng dinh dưỡng là nơi các thành viên có thể chia sẻ kiến thức và hỗ trợ lẫn nhau, để cùng áp dụng những kiến thức đã học vào đời sống hàng ngày; Các nhóm trưởng câu lạc bộ dinh dưỡng cần được hỗ trợ thường xuyên để nâng cao sự tự tin và đảm bảo chất lượng hoạt động của câu lạc bộ; Các buổi thực hành nấu ăn và trồng rau được đánh giá cao nhất – nhờ đó nội dung kiến thức được truyền tải một cách sáng tạo.

(iii). Khuyến nghị giúp tăng khả năng tiếp cận giống rau chất lượng: Nâng cao chất lượng hạt giống của các loại rau địa phương thông qua thực hành cải tiến kỹ thuật sản xuất, chọn lọc và bảo quản hạt giống với người nông dân; Phát triển các chuỗi giá trị sử dụng mô hình “Lớp học kinh doanh dành cho nông dân” để hỗ trợ các nhóm nông dân sản xuất hạt giống rau thương mại, giúp họ tăng thu nhập; Hỗ trợ các tác nhân trong chuỗi giá trị và các cơ quan giám sát đảm bảo và nâng cấp chất lượng hạt giống, cả hạt giống sản xuất thương mại và hạt giống từ hệ thống phi chính thức, để đưa hạt giống tham gia thị trường; Phát triển các chuỗi giá trị hướng tới dinh dưỡng cho các giống rau có tiềm năng thị trường, góp phần tạo thu nhập cho hộ nông dân sản xuất quy mô nhỏ và các tác nhân khác trong chuỗi giá trị.

TS. Ngô Thị Hạnh – Điều phối hoạt động dự án của FAVRI phát biểu tại Hội thảo Tổng kết dự án ngày 6/10/2022 tại Thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai

                Tại Hội thảo Tổng kết dự án, các đại biểu từ các Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Sơn La, Lào Cai; Phòng Nông nghiệp và PTNT Mai Sơn, Phòng Kinh tế Thị xã Sa Pa, Hội Nông dân, Hội Phụ nữ các huyện Mai Sơn, Sơn La; UBND các xã và người dân tại các xã Cò Nòi, Chiềng Chăn (Mai Sơn, Sơn La) và Ngũ Chỉ Sơn, Hàm Rồng (Thị xã Sa Pa, Lào Cai) đánh giá cao về kết quả đạt được của dự án cũng như cách tiếp cận. Những bài học kinh nghiệm của dự án sẽ tiếp tục được phổ biến và nhân rộng trong thời gian tới tại các địa bàn khác của tỉnh Sơn La và Lào Cai.

Các đại biểu tham dự Hội thảo tổng kết Dự án ngày 06/10/2022 tại Thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai

Lê Như Thịnh

Nguồn: Viện Nghiên cứu Rau quả